Ρωσία: η μεγάλη της Κύπρου ψευδοσύμμαχος.

Ο σύγχρονος Τσάρος.

Επισκέφθηκα μόνο μια φορά τη Ρωσία. Ήταν πριν καμιά 10ριά και βάλε χρόνια. Προορισμός το Κρασνοτάρ, όπου θα πετούσα με ναυλωμένη πτήση από το αεροδρόμιο Πάφου. Η πτήση είχε καθυστέρηση. Νομίζω θα πετούσαμε μεσημέρι, και φύγαμε 10-12  ώρες αργότερα.

Λίγο πριν πετάξει το αεροσκάφος, έβγαιναν από την καμπίνα των πιλότων δυο ρωσίδες γκόμενες, με εμφανή τη μυρωδιά του αλκοόλ.

Ήταν πολύ αργά να κατέβω. Ήταν μια σκοτεινή πτήση όπου μετρούσα το κάθε λεπτό.

Πάνω από τον Εύξεινο Πόντο είχα νοιώσει τόσες  αναταράξεις που ειλικρινά νόμιζα πως το τέλος ήταν εκεί και τότε.

Στο αεροδρόμιο πίσσα το σκοτάδι. Ένας τελωνιακός κρυβόταν πίσω από ένα σκοτεινό παράθυρο, όπου έπρεπε να παραδώσω συμπληρωμένη μια φόρμα – εις άπταιστον Ρωσικήν. Ένας άλλος Κυπραίος με γνώση της γλώσσας με βοήθησε, και την συμπλήρωσα – δεν έχω ιδέα τι έγραφε.

Ο συνεργάτης που θα με παραλάμβανε, ήταν εκεί. Κατ’ ακρίβεια ήταν εκεί από την κανονική ώρα της άφιξης μου, 10 ώρες νωρίτερα.   Αποφάσισε να ποσκολιστεί παρέα με τη βότκα, και μια άσκημη Ρωσίδα. Ανησυχούσα πως θα είχαμε πρόβλημα στους δρόμους, αλλά ήταν χαράματα και δεν κυκλοφορούσε κανείς άλλος. Στο ξενοδοχείο έπρεπε να επιστρατευτούν ειδικές δυνάμεις για να διαρρήξουν ένα παράθυρο, να ξυπνήσουν τον ιδιοκτήτη για να με βάλει μέσα. Κατέληξα σε κάτι, ας πούμε, προεδρική σουίτα, σε ένα χώρο όπου θα μπορούσε να ζήσει τουλάχιστον ολόκληρη οικογένεια. Ήταν όμως δύσκολο να ζήσει έστω και ένα πλάσμα, αφού οι κατσαρίδες έκαναν περισσότερο θόρυβο από τον αέρα που φυσούσε μέσα από τα παράθυρα. Το μέρος ήταν προφανώς χωρίς συντήρηση από τον καιρό των Τσάρων.

Μερικές ώρες αργότερα και πριν την επόμενη φιέστα βότκας, ο Ρώσος συνεργάτης μου χτύπησε την πόρτα.

Είχε φέρει πρόγευμα από το μπακάλικο της γειτονιάς.

 

Στην επιστροφή, πήγα Μόσχα, και μετά Λάρνακα. Μόνο 24 ώρες στην πρωτεύουσα λίγα είδα, αλλά εκτίμησα πως ήθελες πολύ χρήμα για να επιβιώσεις στην πόλη αυτή.

Η συνεργασία είχε άδοξο τέλος. Λίγους μήνες αργότερα το σύνολο της οικογένειας του συνεργάτη μου εκτελέστηκε από κάποια αντίπαλη φατρία, και από τότε τερματίστηκαν οι επαφές μας.

Παρακμή.

Αυτό το μικρό σύνολο εμπειριών  έκανε εντονότερη την επιφύλαξη που ήδη είχα προς την μετά – κομμουνιστική Ρωσία. Δεν θεωρούσα κακή την κατάρρευση του προηγούμενου τραγικού συστήματος, αλλά αντιλαμβανόμουν πως η ιστορική ροη προέβλεπε πως η χώρα θα περνούσε από πολλές κακοτοπιές. Όπως και η Κύπρος, όπως και οι πλείστες χώρες που απελευθερώνονται από αποικιοκρατία ή άλλο καταπιεστικό καθεστώς, και είχαν ένα εντελώς ανώριμο δημοκρατικό χαρακτήρα πέρασαν από δύσκολές μέρες μέχρι να φέρουν τα μίλια τους. Έτσι και η Ρωσία, που επιπροσθέτως κουβαλούσε μαζί και το βάρος μιας υπερδύναμης. 

Η Κύπρος παραδοσιακά θεωρούσε τη Ρωσία ως σύμμαχο και φίλη χώρα. Η αλήθεια είναι πως σε κάποιες περιόδους τα συμφέροντα των δυο χωρών μπορεί να ταυτίζονταν. Η όποια όμως υποστήριξη της Ρωσίας προς την Κύπρο δεν γινόταν γιατί πίστευε στο δίκαιο του αγώνα μας. Η Ρωσία έχει συμφέροντα, και αυτά τα συμφέροντα υποβάλλουν πως το Κυπριακό είναι καλό να παραμείνει άλυτο, διαιωνίζοντας τις διαφορές στα πλαίσια του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 

Τόσο απλά.

Σε περιόδους στασιμότητας, δεν θεωρούσα κακή την καταφυγή στη Ρωσία. Άλλωστε όταν κάνεις «πόλεμο» και είσαι και ο αδύνατος, τότε πιάνεσαι από όπου βρεις, έστω και από αμφιλεγόμενους συμμάχους.

Σε κομβικά σημεία όμως, η Ρωσία δεν είχε λόγο να μας βοηθήσει. Η αρνητική συμπεριφορά της χώρας αυτής προς την Κύπρο κορυφώθηκε το 2004. Τότε που σε συνεργασία με τον Μεγάλο Μακαρίτη, έθεσε βέτο σε ψήφισμα του ΟΗΕ που θα προσέφερε εγγυήσεις στην εφαρμογή του σχεδίου Ανάν, με επίκληση τη μη εμπλοκή στα εσωτερικά ενός κράτους μέλους του ΟΗΕ.

 

Από τότε πέρασε καιρός. Και περάσαμε από τον έξυπνο εθνικιστή Τάσσο Παπαδόπουλο, στον Δημήτρη Χριστόφια. Ο οποίος φαίνεται νομίζει ακόμα πως η Ρωσία είναι το λίκνο του κομμουνισμού. Και για αυτό το λόγο σε διάφορες περιπτώσεις μας χούμισε ανάλογα αυτή τη χώρα, ή ακόμα οδήγησε την Κύπρο σε αποφάσεις που την έφεραν σε αντίθεση με την πλειοψηφία των χωρών της ΕΕ. (Θυμάμαι εκείνη την περίπτωση για τη σφαγή σε κάποια πόλη της Πολωνίας κατά τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.)

 

Θέλω να επαναλάβω: στο βαθμό που μας εξυπηρετεί η φιλία με τη Ρωσία,  και τα Ρωσικά ευρουλάκια,  καλά κάνουμε και την προωθούμε. Αλλά  να ξέρουμε με ποιους έχουμε να κάνουμε, και να μη εξιδανικεύομε τα πράγματα. Η Ρωσία λίγο έχει ξεπεράσει το στάδιο του άγριου, κλεπτοκρατικού  και άναρχου καπιταλισμού που επεβλήθη μετά τη πτώση του κομμουνισμού. Ο Πούτιν είναι ένας υπό κάλυψη δικτάτορας με πατριωτική προβιά. Όπως και η Κύπρος επί Μακαρίου, όπως και τώρα η Τουρκία επί Ερντογάν, ίσως η Ρωσία να χρειαζόταν ένα άνθρωπο να την οργανώσει, να της δώσει διεθνή αίγλη, και αυτό έγινε κατορθωτό επί Πούτιν.

Η εποχή αυτή όμως φαίνεται να φτάνει στο τέλος της. Οι πρόσφατες εκλογές έδωσαν στο κόμμα του Πούτιν ποσοστό γύρω στο 50%, αδιανόητο ίσως για σύγχρονες δημοκρατίες. Αλλά έστω και αυτό το ποσοστό συνοδεύτηκε από πτώση περίπου 15%. Η πτώση αυτή συνοδεύτηκε μάλιστα από αύξηση στα ποσοστά των ακραίων κομμάτων: του κομμουνιστικού του Ζουγκάνοφ, και του «Φιλελεύθερου» του εξτρεμιστή και άλλου φίλου της  Κύπρου Βλαδιμίρ Ζιρινόφσκι. Απ’ ότι γνωρίζω και το μόλις τέταρτο κόμμα που συμμετέχει στη Ρωσική δούμα, δεν είναι ιδιαίτερα σοβαρό κόμμα.

Τα αποτελέσματα αυτά δείχνουν μια αποστροφή προς το καθεστώς Πούτιν μεν, αλλά δηλώνουν επίσης και απελπισία: απελπισία έλλειψης αξιοπρεπών νούσιμων επιλογών. Ο Πούτιν μπορεί να κράτησε ενωμένη τη Ρωσία, μπορεί να την επανέφερε στην κατηγορία των υπερδυνάμεων, αλλά δεν κατάφερε να φτιάξει μια ανεκτική, ελαστική σύγχρονη δημοκρατία. Η Ρωσία του Πούτιν είναι κάτι σαν νομιμοποιημένο κομουνιστικό σύστημα, με άγριο καπιταλιστικό χαρακτήρα.

Οι ρώσοι που βγήκαν στους κρύους δρόμους της χώρας τους ζητούν βασικά επανάληψη των εκλογών, έχοντας έντονη την πεποίθηση πως μόνο με καλπονοθεία μπορούσε να διατηρήσει τα ποσοστά του ο Πούτιν.

Μπορώ όμως να φανταστώ και πολλούς άλλους λόγους, και πολλά αιτήματα που θα μπορούσαν να έχουν για να κινηθεί μπροστά η χώρα τους.  

Ο Economist έχει εξώφυλλο τον Πούτιν στο τελευταίο του τεύχος, σε ένα φόντο που ραγίζει. Και κάνει καλή τη σούμα:

 

«The idea has taken hold abroad that Mr Putin’s regime, though mildly distasteful, provides stability. That has proved wrong. As many Western companies have found, Mr Putin has failed to build the rules-based system that provides the economic security foreign investors need. Nor, as recent events suggest, has he delivered a political equilibrium. It is not just this week’s protests that are a reason for concern: rising lawlessness in the north Caucasus may cause problems not just for Russia, but for the entire region.

Russia is not stable. It is rigid. Unless its tsar moves to reform his realm, it will become more dangerous—both for its neighbours and for Mr Putin himself. »