Τα κανάλια του Ταγίπ

Προσπαθούσα όλη μέρα χτες να καταλάβω ποιο είναι το θέμα με τα κανάλια, τους ναυάρχους και τον τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν.

Δεν κατάλαβα!

Και είπα να το ψάξω λίγο.

Το θέμα αφορά τον έλεγχο των στενών του Βοσπόρου. Ο οποίος έλεγχος ανήκει νόμιμα στην Τουρκία στη βάση της συνθήκης του Μοντρέ  από το 1936.

Η συνθήκη εκείνη καθορίζει και το είδος και την προέλευση των σκαφών που περνούν από τα στενά. Και το κλειδί είναι οι περιορισμοί που υπάρχουν στη διέλευση πολεμικών σκαφών. Αυτοί οι περιορισμοί εγγυούνται πως τον έλεγχο της Μαύρης Θάλασσας θα έχει η μεγαλύτερη δύναμη που υπάρχει στην περιοχή. Τότε ήταν η Σοβιετική Ένωση, σήμερα η Ρωσία.

Η συνθήκη εκείνη είχε και άλλες πρόνοιες και παραμέτρους που αφορούν τις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας, αλλά το παρόν πρόβλημα ξεκίνησε από αλλού.

Στα πλαίσια των «τρελών» σχεδίων του Ταγίπ Ερντογάν για να αλλάξει την Τουρκία με τη δική του σφραγίδα, αναμένεται να γίνει ένα καινούργιο κανάλι μήκους 45 χλμ, δυτικά του Βοσπόρου, το οποίο θα ελαφρύνει την κίνηση μέσω Βοσπόρου και θα αυξήσει τα εισοδήματα της χώρας. Κάποιοι λένε πως θα αυξήσει και τα εισοδήματα των φίλων του Ερντογάν που θα φτιάξουν το κανάλι, ή θα αναπτύξουν οικισμούς στις όχθες του.

Για το θέμα υπάρχουν πολλές αντιρρήσεις: κάποιοι αμφισβητούν πως το κόστος θα μείνει (μόνο) γύρω στα 10 δις ευρώ. Άλλοι λένε πως αυτά τα χρήματα μπορούν να αξιοποιηθούν για την βελτίωση της ποιότητας ζωής στην έχουσα υπερβολικό πληθυσμό Κωνσταντινούπολη. Υπάρχουν επίσης και περιβαλλοντικές ανησυχίες.

Υπάρχουν και πολιτικά ζητήματα.

Συνεργάτης του Τούρκου προέδρου άφησε να νοηθεί πως η συνθήκη του Μοντρέ δεν θα καλύπτει το νέο κανάλι. Αυτό θα μπορούσε να έχει ως έμμεση συνέπεια τη δυνατότητα εισόδου στην Μαύρη Θάλασσα όλων των πολεμικών σκαφών που θα επιθυμούσαν να κάνουν κάτι τέτοιο.

Με απλά λόγια, αυτό να μπορούσε να οδηγήσει στην δυνατότητα Αμερικανικών και άλλων Νατοϊκών σκαφών να εισέλθουν σε μια κλειστή θάλασσα όπου δεσπόζει ο Ρωσικός στόλος. Ο Βλαδίμηρος δεν χαμογελά με αυτό.

Οι ναύαρχοι απαιτούν να  θεωρήσει η Τουρκία πως η συνθήκη του Μοντρέ καλύπτει και το νέο κανάλι (αν και όταν γίνει). Επιθυμούν δηλαδή να διατηρηθεί η παρούσα ισορροπία εντός της Μαύρης θάλασσας (που ευνοεί τη Ρωσία) και να έχει η Τουρκία τον έλεγχο για το ποιοι και πώς και πότε θα περνούν.

Αντιλαμβάνεστε πως σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ θέλουν να επανακτήσουν την επιρροή τους στην περιοχή, την ίδια στιγμή που συνεχίζουν να πιέζουν την Τουρκία να ξεφορτωθεί τους S-400, τη στιγμή που η τουρκική οικονομία αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά προβλήματα, το θέμα αποκτά πολύπλοκες διαστάσεις.

Οι περισσότεροι αναλυτές συμφωνούν πως η διακήρυξη των ναυάρχων καμιά σχέση δεν έχει με πραξικόπημα, πως οι αντιδράσεις του Ερντογάν είναι καθηκόντως και κατά συνήθεια υψηλών και υπερβολικών τόνων, ενώ όλα αυτά γίνονται πάντα στο «παραδοσιακό» πλαίσιο της σύγκρουσης των Κεμαλιστών της παλαιότερης γενιάς (αριστερούς και δεξιούς) με τους Ισλαμιστές της γενιάς του Ερντογάν.

Μας αφορούν όλα αυτά; Βεβαίως και μας αφορούν.

Αστάθεια και αβεβαιότητα στην Τουρκία δεν μπορούν να βοηθήσουν την προοπτική της πενταμερούς. Ένας Ερντογάν που βλέπει παντού εχθρούς, σίγουρα δεν θα «παίξει» Κυπριακό.

Και τέλος, είναι καλό να ρίχνουμε και μια ματιά προς το μέλλον: τι γίνεται μετά; Αργά ή γρήγορα ο Ερντογάν θα είναι παρελθόν. Ακόμη και ο Σενέρ Λεβέντ, που κάθε μέρα πριν πιει τον καφέ του, βρίζει 10 φορές τον τούρκο πρόεδρο έγραφε χτες:

«.. δεν έχουν υπόθεση αυτοί που θα έρθουν μετά από αυτόν. Όλοι τους διαθέτουν μιλιταριστικά μυαλά. Και προπάντων στο Κυπριακό. Είναι χειρότεροι και από τον Ερντογάν. Μάλιστα, η προσάρτηση της Κύπρου υπάρχει πιο πολύ στο δικό τους μυαλό».

Πάμε τώρα: Ιούλιος 2017. Κραν Μοντάνα.