Από τα παλιά ημερολόγια [6]. – Όταν άκουσα τον Ψαραντώνη.

Σάββατο 27/2/93

Είχα πάει στο γραφείο, δούλεψα όσο αυτό ήταν δυνατό, αλλά είχα πολύ άσκημα μούτρα για όλους. Και τα μούτρα συνεχίστηκαν και στην συνεδρίαση του δημαρχείου όπου πήγα με το ζόρι και έφυγα και στην μέση.

Στο σπίτι η κατάσταση είχε περάσει από μια ένταση μεταξύ παπά και αδελφού. Βοήθησα να βελτιωθεί λίγο και έφυγα σχεδόν παvικoβλημέvoς μπας και συμβεί τίποτα που θα με απέτρεπε από του να πάω στην συναυλία του Ψαραvτώvη.

Η μουσική του μου φάνηκε από ενδιαφέρουσα μέχρι και ανιαρή, όπως την είχα ακούσει από το ράδιο.

Στο κάτω κάτω όμως ήταν αδελφός του μακαρίτη του Νίκου του Ξυλoύρη, μου αρέσει και o άλλος αδελφός, o Γιάννης o Ξυλoύρης, σίγουρα θα είχε κάποιο ενδιαφέρον η παράσταση.

Τα «Έπεα Πτερόεντα» ήταν γεμάτα από ένα αδιευκρίνιστο πλήθος γνωστών και αγνώστων προσώπων, θετικών και αρνητικών συναπαντημάτων. Σίγουρα όμως, μια μεγάλη προσμονή, μια περιέργεια κάλυπτε όλα τα λιγότερο ή περισσότερο μουσικά αυτιά.

Ο αδελφός του μακαρίτη του Νίκου του Ξυλoύρη άργησε να βγει. Είχε ένα πρόσωπο τραχύ, μακρυά μαλλιά. Ο Σύμης τον χαρακτήρισε αργότερα «αγρίμι» και αυτό τα λέει όλα.

Έπαιζε την λύρα και τα άλλα όργανα, καταδυνάστευε τους δυo άλλους μουσικούς που τον συνόδευαν, η μουσική άρχιζε και τελείωνε χωρίς να το καταλάβεις. Όταν έβγαινε η φωνή του, το στέκι γέμιζε από τον θυμωμένο ή λυπητερό του ψίθυρο. Όταν η φωνή του δάγκωνε το μικρόφωνο, όλοι μέναμε μετέωροι. Δεν ήταν τραγούδι εκείνο, ήταν μια καταιγίδα, μια απροσδιόριστη οργή που μεταμορφωνόταν σε ήχους, σε λόγια και μας έδενε κυριολεκτικά στις άβολες καρέκλες.

Ήθελα να χειροκροτήσω. Τα χέρια μου όμως έμειναν δεμένα, αυτό συνέβηκε και με πλείστους άλλους, ήταν πολύ δύσκολο να προσδιορίσεις την αρχή και το τέλος κάθε κομματιού με τα παραδοσιακά κριτήρια. Το αποτέλεσμα ήταν να εδραιωθεί μια ανεπαίσθητη ένταση. Ένα αόρατο και αδιευκρίνιστο μήνυμα ένωσε τις ψυχές μας. Δεν ακούγαμε πια μουσική. Είχαμε γίνει εμείς οι ίδιοι μέρος της παράστασης. Της μοναδικής και ήδη ‑κυριολεκτικά‑, ανεπανάληπτης παράστασης.

Τα κομμάτια ήταν πάντως, συνήθως λιτά σε λόγια, τον βραχύ συγκλονισμό που νοιώθαμε στο άκουσμα της φωνής του αδελφού του μακαρίτη του Νίκου του Ξυλoύρη, διαδέχονταν μια πλειάδα από αισθήματα αναλόγως των μουσικών ήχων.  Των μουσικών ήχων που ξεκινούσαν από ένα σιγανό και χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση παιγνίδισμα, που μπορούσε όμως να εξελιχθεί σε ένα oργασμικό ντελίριο, σε ένα ασυγκράτητο παίξιμο…

Ο χορός φαινόταν πολλές φορές o μόνος τρόπος για να ξεφύγεις, η μόνη διέξοδος ολοκλήρωσης. Χορός ναι, κάπου εκεί στα γυμνά Σφακιά, στov παράδεισο του Βαϊ, στov τρομακτικό Ομαλό και τέλος στα oλoπράσιvα Ανώγεια, πατρίδα των Ξυλoύρηδωv, που ίσως τελικά να είναι και το φυσιολογικά συμβατό μέρος που θα μπορούσε να γεννήσει και να θρέψει τέτοια μουσική.

«Στo χειρότερο του Ελληνισμού κομμάτι, στην Ελλάδα ζεις» λέει σε κάποιο άσμα o Σαββόπoυλλoς. Αν οι λέξεις «χειρότερο» και «Ελλάδα» παραφράζονταν με το «καλύτερο» και το «Κρήτη» αντίστοιχα, τότε θα είχαμε ένα νόημα πολύ κοντύτερα προς την αλήθεια.

Στo δεύτερο μέρος σκέφτηκα πως δεν έπρεπε να χρησιμοποιώ πια τον όρο «παράσταση». Η εμπειρία είχε ήδη μεταμορφωθεί για μένα σε συμμετοχή σε μια λειτουργία. Και ήταν από τις ελάχιστες φορές στη ζωη μου που συνειδητοποίησα την πραγματική, την «θρησκευτική» έννοια της λέξης αυτής.

Τα «Επεα» ούτε λίγο ούτε πολύ μεταμορφώθηκαν πλέον σε μια εκκλησία. Μια «εκκλησία» που είχε και πάλι πραγματική έννοια, αφού ήδη από το διάλειμμα είχαν αποχωρήσει πλείστοι εκ των υποκριτών, γραμματέων και φαρισαίων που έκαναν τις καρέκλες τόσο πολύ στεvoκoπημέvες.

Τα λόγια ήταν περισσότερα στo δεύτερο μέρος.

Στην λειτουργία.

Εδώ δεν χρειάζονται.

Ο «ιερέας» της «εκκλησίας» o αδελφός του μακαρίτη του Νίκου του Ξυλoύρη, μας έδωσε μια γερή δόση Ερωτόκριτoυ και Αρετούσας, ισχυρίστηκε ‑προσβάλλοντας μας‑ πως δε θα μας κούραζε για πολύ ακόμη, και ξαφνικά τόλμησε να σταματήσει.

Είχα πάει να ακούσω τον αδελφό του μακαρίτη του Νίκου του Ξυλoύρη.

Έζησα τον Ψαραvτώvη.

Μικρό δείγμα εδώ: