Η Αίγυπτος, τα καλά και τα συμφέροντα.

 

Επισκέφθηκα τη χώρα αυτή μια φορά για ολιγοήμερες διακοπές. Όπως πάντα προσπάθησα να μάθω όσο το δυνατό περισσότερα για τη χώρα, έστω και αν η παραμονή μου εκεί ήταν σύντομη. Είχα την ευκαιρία να διαβάζω τις αγγλόφωνες εφημερίδες, οι οποίες έμοιαζαν πολύ στην εμφάνιση με τις κλασσικές εγγλέζικες. Η ειδησιογραφία ήταν επαρκής και καλά πληροφορημένη.

 

Εκεί που κάτι δεν πήγαινε καλά ήταν στις στήλες γνώμης. Στις 3-4 μέρες που ήμουν εκεί, όσα κείμενα γνώμης διάβασα, θεοποιούσαν τον μεγάλο ηγέτη Χόσνι Μουμπάρακ, κατακεραύνωναν τυχόν αντίθετες απόψεις, και έδιναν την εντύπωση πως κάτω από την «ελευθερία» και την «δημοκρατία» που φαίνεται να χαρακτήριζαν την χώρα, κρύβονταν πολλά σκοτεινά σημεία.

 

Ο δεσποτισμός του Μουμπάρακ είναι πολύ συνηθισμένο φαινόμενο σε χώρες της Μέσης Ανατολής αλλά και της Αφρικής. Και είναι δικαιολογημένοι όσοι αναλυτές προβλέπουν ένα πιθανό ντόμινο μετά την ανατροπή του προέδρου Μπεν Αλί στην Τυνησία. Τα ερωτήματα είναι πολλά, αλλά πρέπει να δώσουν απάντηση σε μια βασική απορία: θα είναι καλύτερη η κατάσταση για τους πολίτες εκείνων των χωρών μετά που θα ξεφορτωθούν τους δεσπότες τους; Και ακόμα πιο ευρεία απορία: θα είναι καλύτερη η κατάσταση για τον κόσμο όλο αν ολοκληρωθούν οι εξεγέρσεις; Ας γίνω πιο ακραίος: μήπως είναι καλύτερα να κρατηθεί στην εξουσία ένας αντιδημοκρατικός δεσπότης, παρά να ανοίξουν ένα σωρό φάλιες στην περιοχή;

 

Εύκολες απαντήσεις δεν υπάρχουν. Είναι λάθος να κρίνουμε αυτές τις χώρες με τα δικά μας κριτήρια. Είναι λάθος να τσουβαλιάζουμε όλες τις χώρες μαζί. Το μέγεθος έχει σημασία. Η στρατηγική θέση έχει σημασία. Η εξέγερση στην Τυνησία, και η ανατροπή του προέδρου της, έγινε πρωτοσέλιδο, αλλά λίγες μέρες μετά χάθηκε. Η μόνη συνέπεια που ίσως παραμείνει είναι η μείωση του τουριστικού τους ρεύματος, και η προσωρινή αύξηση του δικού μας.

 

Η Αίγυπτος είναι άλλη φάση. Είναι μια μεγάλη χώρα σε μέγεθος και πληθυσμό, είναι μια χώρα σε μια ευαίσθητη και στρατηγικά σημαντική περιοχή. Είναι μια αραβική χώρα με φιλικές σχέσεις με το Ισραήλ, είναι η χώρα που ελέγχει τη διώρυγα του Σουέζ, είναι μια χώρα δυνητικός μπελάς.

 

Μπελάς γιατί δεν είναι εύκολο να προβλέψει κανείς ποια θα είναι η πιθανή διάδοχη κατάσταση και ποια θέση θα πάρει. Τα απωθημένα δεκαετιών είναι επίσης απρόβλεπτα. Οι ευαίσθητες παράμετροι είναι πάρα πολλές, και οι πιθανές συνέπειες απρόβλεπτες, και σχετικές για όλο τον κόσμο. Είναι χαρακτηριστικό πως όταν προς το τέλος της  περασμένης βδομάδας φάνηκε πως οι διαδηλώσεις δεν ήταν κάτι περαστικό, πως ο αιγυπτιακός λαός βρίσκονταν κοντά στην εξέγερση, οι αγορές του κόσμου αντέδρασαν όπως αντιδρούν σε περιπτώσεις αβεβαιότητας: αύξηση τιμών των πολυτίμων μετάλλων, κλασσική καταφυγή σε περιόδους ανασφάλειας, και επίσης αύξηση της τιμής του πετρελαίου, προϊόντος με μεγάλη εξάρτηση στην περιοχή.

 

Η Κύπρος μας έχει τον συνήθη ρόλο, να φιλοξενεί και να ξεζουμίζει τους πολίτες τρίτων χώρων που φεύγουν από τις φασαρίες, ενώ σήμερα θα γίνει και σύσκεψη για το πώς θα χειριστούμε το θέμα των αναμενομένων αυξημένων τουριστικών αφίξεων! Κάτι σαν ύαινες στο ψόφιο ζώο μου θυμίζει αυτό, αλλά άσε, το δημόσιο συμφέρον υπεράνω όλων!

 

Εννοείται, πως δεν διαφωνώ με την διεκδίκηση ρόλου στην κρίση, ή μεριδίου από τις δουλειές που θα χάσει η Αίγυπτος και η Τυνησία. Αλλού το πάω. Μπορεί τα βάσανα μιας χώρας να δίνουν ευκαιρίες ανάπτυξης σε άλλες, πλην όμως τα εμπλεκόμενα συμφέροντα δεν τελειώνουν εκεί. Αν η πορεία του ενός εκατομμυρίου καταλήξει σε ευρεία σύγκρουση σήμερα, αν ο Μουμπάρακ αναγκαστεί να το σκάσει, αν σκοτωθεί πολύς κόσμος, τι θα ακολουθήσει; Μια ασταθής και απρόβλεπτη Αίγυπτος είναι πολύ πιθανό να προκαλέσει αλυσιδωτά προβλήματα στην περιοχή. Τα πιθανά ωφελήματα από την ανατροπή ενός δεσποτικού καθεστώτος, ίσως να ακυρώνονται από την πιθανή αναρχία που θα ακολουθήσει. Και οι όποιες μεσοπρόθεσμες συνέπειες θα μας επηρεάσουν και εμάς, πολύ περισσότερο από τα πιθανά βραχυπρόθεσμα ωφελήματα.

 

Κατανοώ πλήρως την στάση των Αμερικανών, που έχουν εξαιρετικές σχέσεις με το καθεστώς Μουμπάρακ: αντιλαμβάνονται πως ο λαός έχει δίκιο στα βασικά του αιτήματα, αντιλαμβάνονται ότι ο Μουμπάρακ έχει κλείσει ως πρόεδρος, αλλά δεν κάνουν εκείνο το δραστικό βήμα, να του πουν κύριε, παραιτήσου, φτάνει πια!

 

Αλλάξτε λίγο σκηνικό: δεκαετίες του 60 και 70, λίγο βορειότερα της Αιγύπτου, ένα νησί: φασαρίες, ενδοκοινοτικές και διακοινοτικές, ψυχρός πόλεμος, δυο μαμάδες πατρίδες μέλη του ΝΑΤΟ. Και οι Αμερικανοί να παρακολουθούν από μακριά. Και τελικά να φταίνε για όλα. Δεν λέω πως ήταν αρνάκια, αλλά πρέπει να αντιληφθούμε πως πέραν από τα πιθανά περιστασιακά συμφέροντα και προτιμήσεις, οι Αμερικανοί ζητούν σταθερότητα, και όσο το δυνατό λιγότερες εκπλήξεις, και αυτό μπορεί να έρχεται σε αντίθεση με όσα θεωρεί η κάθε πλευρά ως «δίκαιο». Οι αμερικάνοι ήταν και είναι ανακατωσούρηδες, αλλά όχι πάντα συνωμότες.  Και εκείνο που τους απασχολεί κυρίως κάθε πρωί που ξυπνούν , είναι η σταθερότητα των αγορών, η σταθερότητα της διεθνούς κατάστασης.

 

Αυτό είναι το πιο σημαντικό τους συμφέρον, και κατ’ επέκταση μακροπρόθεσμα, και μοιραία, και για μας.